Łukasz Prokorym pisze do Czesława Renkiewicza…
Nie jest to może informacja z ostatniej chwili, ale uważamy, że warto jest się przyjrzeć kwestiom, które niekoniecznie trafią głównym nurtem do szerszego grona odbiorców. Publikujemy oficjalne pismo Marszałka Województwa Podlaskiego Łukasza Prokoryma do Prezydenta Suwałk Czesława Renkiewicza. Pismo jest z 10 marca 2025 roku.
Suwałki nie chcą cudzoziemców? Unia może zakręcić kurek
Tekst dotyczy obowiązku przestrzegania zasady niedyskryminacji w realizacji programów i projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej w ramach perspektywy finansowej 2021-2027, ze szczególnym uwzględnieniem programu Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027. Podkreśla on znaczenie zasad horyzontalnych, w tym równości szans i niedyskryminacji, które muszą być uwzględniane na każdym etapie realizacji projektów – od ich przygotowania, przez wdrażanie, aż po monitorowanie i ewaluację. Dokument przypomina, że zarówno Instytucje Zarządzające, jak i beneficjenci środków unijnych są zobowiązani do przestrzegania przepisów antydyskryminacyjnych wynikających z unijnego prawa, a ich naruszenie może skutkować brakiem możliwości uzyskania wsparcia finansowego.
✅ Pełna treść pisma Marszałka Łukasza Prokoryma do Prezydenta Suwałk
W związku z wdrażaniem programu Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027 zwracam uwagę i przypominam, że w perspektywie finansowej 2021-2027, przy realizacji programów i projektów dofinansowanych ze środków Unii Europejskiej, szczególnej weryfikacji podlegają zasady horyzontalne wynikające z przepisów unijnych.
Jedną z nich jest zasada zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji programów.
Na kwestię przestrzegania zasad horyzontalnych zwraca uwagę sama Komisja Europejska, podkreślając, że przestrzeganie zasady niedyskryminacji jest prawnym obowiązkiem każdej Instytucji Zarządzającej oraz wszystkich beneficjentów.
W związku z tym w zatwierdzonej Umowie Partnerstwa dla realizacji polityki spójności 2021-2027 w Polsce zawarto zapisy wskazujące, że wsparcie polityki spójności będzie udzielane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 3 Rozporządzenia PE i Rady nr 2021/1060.
W przypadku, gdy beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego (lub podmiot przez nią kontrolowany lub od niej zależny), która podjęła jakiekolwiek działania dyskryminujące, sprzeczne z zasadami określonymi w ww. artykule, wsparcie w ramach polityki spójności nie może być udzielone.
Powyższa zasada, obowiązująca we wszystkich programach finansowanych ze środków polityki spójności na lata 2021-2027, znajduje odzwierciedlenie w zapisach przyjętego programu Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027. W treści programu FEdP 2021-2027 zawarto: „Wsparcie PS [Polityki Spójności] będzie udzielane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 3 CPR. W przypadku, gdy beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego (lub podmiot przez nią kontrolowany lub od niej zależny), która podjęła jakiekolwiek działania dyskryminujące, sprzeczne z zasadami określonymi w ww. artykule, wsparcie w ramach PS nie może być udzielone.
Ponadto zasady horyzontalne, w tym m.in. kwestie równości szans i niedyskryminacji, znajdują odzwierciedlenie w kryteriach wyboru projektów. Ocenie podlega, czy zakres projektu będzie pozytywnie wpływać (w uzasadnionych przypadkach dopuszczalna jest neutralność) na zapobieganie wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
W związku z powyższym, w przypadku aplikowania o środki unijne w perspektywie finansowej 2021-2027, proszę o zwrócenie szczególnej uwagi na powyższe kwestie. Zasada niedyskryminacji jest bowiem prawnym obowiązkiem, zarówno po stronie beneficjentów, jak i Instytucji Zarządzającej, i będzie przestrzegana w trakcie wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji programów.
Jednocześnie proszę o przekazanie treści niniejszego pisma do wiadomości Przewodniczącemu Rady Miejskiej w Suwałkach, Panu Zdzisławowi Przełomcowi.
Czy w piśmie jest zastosowany jakikolwiek szantaż?
W piśmie Marszałka nie ma zastosowanego szantażu, przynajmniej nie dosłownie. Dokument przedstawia obowiązujące zasady wynikające z przepisów unijnych oraz krajowych regulacji dotyczących realizacji projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej. Informuje o konieczności przestrzegania zasady niedyskryminacji oraz o konsekwencjach jej naruszenia, które wynikają bezpośrednio z regulacji prawnych. Jest to standardowa praktyka w dokumentach administracyjnych i finansowych, mająca na celu zapewnienie zgodności działań beneficjentów z obowiązującymi przepisami.
A czy są w nim groźby ograniczenia dostępu do Funduszy Unijnych?
Tekst nie zawiera groźby, lecz informuje o obowiązujących przepisach i warunkach dostępu do środków unijnych. Wskazuje, że wsparcie w ramach polityki spójności nie może być udzielone beneficjentom, którzy naruszają zasadę niedyskryminacji. Jest to jednak konsekwencja wynikająca bezpośrednio z przepisów unijnych, a nie forma nacisku czy groźby. Prawdopodobnie tego typu zapisy są standardowe w dokumentach dotyczących funduszy europejskich i mają na celu zapewnienie zgodności realizowanych projektów z wymaganiami prawnymi.
A co, jeżeli społeczeństwo nie chce integracji cudzoziemców?
Fundusze Unii Europejskiej, w tym polityka spójności, opierają się na zasadach równości szans, niedyskryminacji i integracji społecznej, które wynikają bezpośrednio z prawa unijnego. Niezależnie od lokalnych opinii czy preferencji społecznych, każdy beneficjent środków unijnych musi przestrzegać tych zasad, jeśli chce otrzymać dofinansowanie.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli część społeczeństwa ma negatywny stosunek do integracji cudzoziemców, instytucje zarządzające funduszami nie mogą przyznawać wsparcia projektom, które promują działania dyskryminacyjne lub sprzeczne z zasadami UE. Jest to kwestia przestrzegania prawa, a nie decyzji lokalnych społeczności.
Oczywiście, polityka integracyjna może być realizowana na różne sposoby, uwzględniając lokalny kontekst, potrzeby mieszkańców oraz specyfikę danego regionu. Niemniej jednak, jeśli dana jednostka samorządu terytorialnego lub inny beneficjent podejmie działania sprzeczne z zasadami niedyskryminacji, musi liczyć się z konsekwencjami w postaci braku dostępu do funduszy unijnych.
Czy tekst można interpretować jako próbę nacisku na Prezydenta Suwałk?
Tekst ma charakter informacyjny i przypominający o obowiązujących przepisach, ale można go zinterpretować jako pewną formę presji administracyjnej, ponieważ jasno wskazuje, że naruszenie zasady niedyskryminacji może skutkować brakiem dostępu do funduszy unijnych.
Nie zawiera on jednak bezpośrednich gróźb ani nie nakazuje konkretnych działań Prezydentowi Suwałk. Informuje o konsekwencjach wynikających z prawa unijnego, co jest standardową praktyką w korespondencji urzędowej dotyczącej funduszy europejskich.
Wskazanie w piśmie, że jego treść ma zostać przekazana Przewodniczącemu Rady Miejskiej, może sugerować próbę zwrócenia uwagi władz miasta na tę kwestię i wywołania dyskusji na poziomie samorządowym. Może to być odebrane jako forma nacisku, jeśli odbiorca pisma uzna, że ma ono na celu wymuszenie określonego zachowania.